Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

the dress

  • 1 pallium

    pallium, i, n., a covering, cover [cf. palla].
    I.
    In gen.
    a.
    A coverlet:

    et gravius justo pallia pondus habent,

    Ov. H. 21, 170:

    onerosa pallia jactat,

    Juv. 6, 236:

    tunc queror in toto non sidere pallia lecto,

    Prop. 5, 3, 31; Suet. Ner. 84.—
    b.
    A pall:

    arrepto pallio retexi corpora,

    App. M. 3, p. 133, 23; id. Flor. p. 342, 27.—
    c.
    A curtain:

    quae festis suspendam pallia portis?

    Prud. adv. Symm. 2, 726.—
    II.
    In partic., a Greek cloak or mantle, esp. as the dress of the Grecian philosophers. The Romans were accustomed to wear it only when they resided among Greeks. It was also the dress of the hetaerae, both Greek and Roman, Plaut. Mil. 3, 1, 93; Ov. Am. 1, 4, 50; id. A. A. 1, 153:

    pallium in collum conicere (as was customary with persons about to exert themselves),

    id. Capt. 4, 1, 12:

    soleas mihi late: pallium inice in me huc,

    id. Truc. 2, 5, 26; id. Capt. 4, 2, 8: umerum pallio onerare, Ter. Phorm. 5, 6, 4:

    cum iste cum pallio purpureo talarique tunicā versaretur in conviviis muliebribus,

    Cic. Verr. 2, 5, 13, § 31:

    consularis homo soccos habuit et pallium,

    id. Rab. Post. 10, 27:

    amica corpus ejus texit suo pallio,

    id. Div. 2, 69, 143:

    cum pallio et crepidis inambulare in gymnasio,

    Liv. 29, 19:

    togam veteres ad calceos usque demittebant ut Graeci pallium,

    Quint. 11, 3, 143.—Fig.:

    solos esse Atticos credunt quādam eloquentiae frugalitate contentos, ac semper manum intra pallium continentis,

    speaking with calmness and reserve, Quint. 12, 10, 21; cf. id. 11, 3, 138.— Plur. for sing., Ov. A. A. 1, 153.—Prov.:

    tunica propior pallio est,

    the shirt is nearer than the coat, Plaut. Trin. 5, 2, 30:

    a togā ad pallium,

    of sinking from a high to a lower rank, Tert. Pall. 5.—
    B.
    Transf.
    1.
    The toga, and, in gen., an upper garment of any kind, Mart. 3, 63, 10; 8, 59, 9; 11, 16, 5; 11, 23, 12.—
    2.
    Since the pallium was the philosopher's cloak, a philosophic career or habit:

    ad pallium reverti,

    Amm. 25, 4, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > pallium

  • 2 stola

    stŏla, ae, f., = stolê, a long upper garment.
    I.
    Orig., as with the Greeks, worn by any one: squalidā saeptus stolā, Enn. ap. Non. 537, 27 (Trag. v. 373 Vahl.); Ov. F. 6, 654: saeptus mendici stolā, Enn. ap. Non. 537, 28 (Trag. v. 372 Vahl.):

    lugubri stolā succincta,

    id. ib. 198, 4 (Trag. v. 134 id.); so,

    muliebris,

    Varr. ib. 537, 29 sq. —
    II.
    Later, with the Romans, in partic.,
    A.
    Lit., a long female upper garment, worn by the Roman matrons, and reaching from the neck to the ankles, a robe, gown, stole (cf. palla):

    vestimenta muliebria... veluti stolae, pallia, tunicae, etc.,

    Dig. 34, 2, 23; cf.:

    vir fortis stolam indutus,

    Sen. Vit. Beat. 13, 3:

    (Dianae) erat admodum amplum signum cum stolā,

    Cic. Verr. 2, 4, 34, § 74:

    ad talos stola demissa,

    Hor. S. 1, 2, 99; Ov. P. 3, 3, 52; cf. id. Tr. 2, 252; Mart. 3, 93, 4; 10, 5, 1; Auct. Priap. 12, 11:

    tamquam stolam dedisset, in matrimonio conlocavit,

    Cic. Phil. 2, 18, 44.—Hence, also, of the dress of a voluptuary, Hor. S. 1, 2, 71;

    of a cithern-player,

    Varr. R. R. 3, 13, 3; Ov. F. 6, 654;

    of the priests of Isis,

    App. M. 11, p. 269, 5.—
    B.
    Transf., a noble woman, lady, dame, matron:

    hic eques, hic juvenum coetu stola mixta laborat,

    Stat. S. 1, 2, 235; Plin. 33, 3, 12, § 140; Val. Max. 2, 1, 5. —
    III.
    In eccl. Lat., a royal robe, Vulg. 1 Par. 15, 27.—
    2.
    Of the Jewish priests, Vulg. 2 Macc. 3, 15.—
    3.
    A dress of ceremony, Vulg. Luc. 20, 46.

    Lewis & Short latin dictionary > stola

  • 3 nauclericus

    nauclērĭcus, a, um, adj., = nauklêrikos, of or belonging to a ship-owner or ship-master:

    facito uti venias (ornatu) ornatus huc nauclerico,

    in a skipper's dress, Plaut. Mil. 4, 4, 41 (MSS. nauclerioco):

    nauclerico ornatu,

    in the dress of a ship-master, id. As. 1, 1, 54 (MSS. nauclerio), for which ornatus thalassicus, id. Mil. 4, 6, 67.

    Lewis & Short latin dictionary > nauclericus

  • 4 pullum

    1.
    pullus, i, m. [root pu-, to beget; cf. puer; Gr. pôlos; Engl. foal].
    I.
    A young animal, young, a foal (cf. fetus):

    asininus,

    Varr. R. R. 2, 8, 2:

    equinus,

    Col. 6, 29, 1:

    onagrorum,

    Plin. 8, 44, 69, § 171:

    glirium,

    Varr. R. R. 3, 15:

    ranae,

    Hor. S. 2, 3, 314:

    columbini,

    Cic. Fam. 9, 18:

    gallinacei,

    Liv. 32, 1; Col. 8, 5, 7:

    pavonini,

    Varr. R. R. 3, 9:

    anserum,

    id. ib. 3, 10:

    ciconiae,

    Juv. 14, 74:

    ex ovis pulli orti,

    chicks, Cic. N. D. 2, 48, 124:

    asinam, et pullum filium,

    Vulg. Zach. 9, 9.—
    B.
    In partic., a young fowl, a chicken, Hor. S. 1, 3, 92; 2, 2, 121; id. Ep. 2, 2, 163; Sen. Q. N. 4, 6, 2; cf.:

    pulli implumes,

    Hor. Epod. 1, 19.—So of the sacred chickens, used in divination:

    cum cavea liberati pulli non pascerentur,

    Cic. N. D. 2, 3, 8.—
    II.
    Transf.
    A.
    Of persons.
    1.
    As a term of endearment, dove, chick, darling:

    meus pullus passer, mea columba,

    Plaut. Cas. 1, 50:

    strabonem Appellat paetum paeter, et pullum, male parvus Si cui filius est,

    Hor. S. 1, 3, 45; Suet. Calig. 13 fin.; M. Aur. ap. Front. Ep. ad Anton. 1, 1 Mai.—
    2.
    Pullus milvinus, qs. young kite, of an avaricious person, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6.—
    B.
    Of plants, a sprout, young twig, Cato, R. R. 51; 133; Pall. 4, 9.
    2.
    pullus, a, um, adj. dim. [for purulus, from purus], pure: veste pullā candidi, Varr. ap. Non. 368, 28.
    3.
    pullus, a, um, adj. [kindr. with pellos].
    I.
    Dark-colored, blackish-gray, dusky, blackish:

    lepus superiore parte pulla, ventre albo,

    Varr. R. R. 3, 12, 5:

    nigra terra, quam pullam vocant,

    Col. 1, praef. §

    24: color lanae pullus atque fuscus,

    id. 7, 2, 4:

    ne maculis infuscet vellera pullis,

    Verg. G. 3, 389:

    hostia,

    Tib. 1, 2, 62:

    capilli,

    Ov. Am. 2, 4, 41:

    myrtus,

    dusky, dark-green, Hor. C, 1, 25, 18; cf.

    ficus,

    id. Epod. 16, 46.—ESD. freq.: pulla vestis, a dark-gray garment (of dark-gray or undyed wool, the dress of mourners and of the lower orders), of mourners, Varr. ap. Non. 549, 33;

    also called toga pulla, not worn at funeral repasts,

    Cic. Vatin. 12, 30; 13, 31.—Hence, subst.: pullum, i, n., a dark - gray garment, Ov. M. 11, 48:

    pullo amictus,

    Liv. 45, 7; Flor. 4, 2, 45.— Plur.:

    pulla decent niveas (puellas),

    Ov. A. A. 3, 189.—
    II.
    Transf.
    a.
    In allusion to the clothing of the poor:

    pulla paupertas,

    Calp. Ecl. 7, 26;

    80: ipse praetor cum tunicā pullā sedere solebat,

    Cic. Verr. 2, 4, 24, § 54.—

    Prov.: non possum togam praetextam sperare, cum exordium pullum videam,

    i. e. a bad beginning cannot make a good ending, Quint. 5, 10, 71.—
    b.
    Of language:

    pullus sermo,

    the vulgar speech, Varr. L. L. 9, 26, 33.—
    c.
    (From mourning attire.) Sad, sorrowful, mournful ( poet.):

    si mihi lanificae ducunt non pulla sorores stamina,

    Mart. 6, 58, 7:

    nere stamina pulla,

    Ov. Ib. 246.

    Lewis & Short latin dictionary > pullum

  • 5 pullus

    1.
    pullus, i, m. [root pu-, to beget; cf. puer; Gr. pôlos; Engl. foal].
    I.
    A young animal, young, a foal (cf. fetus):

    asininus,

    Varr. R. R. 2, 8, 2:

    equinus,

    Col. 6, 29, 1:

    onagrorum,

    Plin. 8, 44, 69, § 171:

    glirium,

    Varr. R. R. 3, 15:

    ranae,

    Hor. S. 2, 3, 314:

    columbini,

    Cic. Fam. 9, 18:

    gallinacei,

    Liv. 32, 1; Col. 8, 5, 7:

    pavonini,

    Varr. R. R. 3, 9:

    anserum,

    id. ib. 3, 10:

    ciconiae,

    Juv. 14, 74:

    ex ovis pulli orti,

    chicks, Cic. N. D. 2, 48, 124:

    asinam, et pullum filium,

    Vulg. Zach. 9, 9.—
    B.
    In partic., a young fowl, a chicken, Hor. S. 1, 3, 92; 2, 2, 121; id. Ep. 2, 2, 163; Sen. Q. N. 4, 6, 2; cf.:

    pulli implumes,

    Hor. Epod. 1, 19.—So of the sacred chickens, used in divination:

    cum cavea liberati pulli non pascerentur,

    Cic. N. D. 2, 3, 8.—
    II.
    Transf.
    A.
    Of persons.
    1.
    As a term of endearment, dove, chick, darling:

    meus pullus passer, mea columba,

    Plaut. Cas. 1, 50:

    strabonem Appellat paetum paeter, et pullum, male parvus Si cui filius est,

    Hor. S. 1, 3, 45; Suet. Calig. 13 fin.; M. Aur. ap. Front. Ep. ad Anton. 1, 1 Mai.—
    2.
    Pullus milvinus, qs. young kite, of an avaricious person, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6.—
    B.
    Of plants, a sprout, young twig, Cato, R. R. 51; 133; Pall. 4, 9.
    2.
    pullus, a, um, adj. dim. [for purulus, from purus], pure: veste pullā candidi, Varr. ap. Non. 368, 28.
    3.
    pullus, a, um, adj. [kindr. with pellos].
    I.
    Dark-colored, blackish-gray, dusky, blackish:

    lepus superiore parte pulla, ventre albo,

    Varr. R. R. 3, 12, 5:

    nigra terra, quam pullam vocant,

    Col. 1, praef. §

    24: color lanae pullus atque fuscus,

    id. 7, 2, 4:

    ne maculis infuscet vellera pullis,

    Verg. G. 3, 389:

    hostia,

    Tib. 1, 2, 62:

    capilli,

    Ov. Am. 2, 4, 41:

    myrtus,

    dusky, dark-green, Hor. C, 1, 25, 18; cf.

    ficus,

    id. Epod. 16, 46.—ESD. freq.: pulla vestis, a dark-gray garment (of dark-gray or undyed wool, the dress of mourners and of the lower orders), of mourners, Varr. ap. Non. 549, 33;

    also called toga pulla, not worn at funeral repasts,

    Cic. Vatin. 12, 30; 13, 31.—Hence, subst.: pullum, i, n., a dark - gray garment, Ov. M. 11, 48:

    pullo amictus,

    Liv. 45, 7; Flor. 4, 2, 45.— Plur.:

    pulla decent niveas (puellas),

    Ov. A. A. 3, 189.—
    II.
    Transf.
    a.
    In allusion to the clothing of the poor:

    pulla paupertas,

    Calp. Ecl. 7, 26;

    80: ipse praetor cum tunicā pullā sedere solebat,

    Cic. Verr. 2, 4, 24, § 54.—

    Prov.: non possum togam praetextam sperare, cum exordium pullum videam,

    i. e. a bad beginning cannot make a good ending, Quint. 5, 10, 71.—
    b.
    Of language:

    pullus sermo,

    the vulgar speech, Varr. L. L. 9, 26, 33.—
    c.
    (From mourning attire.) Sad, sorrowful, mournful ( poet.):

    si mihi lanificae ducunt non pulla sorores stamina,

    Mart. 6, 58, 7:

    nere stamina pulla,

    Ov. Ib. 246.

    Lewis & Short latin dictionary > pullus

  • 6 Quadrigarius

    1.
    quā̆drīgārĭus, a, um, adj. [quadrigae], of or belonging to a four-horse ( racing) chariot (post-Aug.):

    quadrigario habitu,

    in the dress of the driver of a quadriga, Suet. Calig. 17: pulvis, for the race-horses, Veg. Vet. 1, 56; 2, 28, 19:

    FAMILIA,

    slaves who took care of the race-horses, Inscr. Grut. 339, 5.— Hence, as subst.: quā̆drīgārĭus, ii, m., one who drives a four-horse chariot in the circus, a chariot-racer (class.), Varr. R. R. 2, 7: in victoriā, Cic. Fragm. Or. in Toga Cand. ap. Ascon.; Suet. Ner. 16; Arn. 2, 70; Paul. ex Fest. p. 36, 12 Müll.
    2.
    Quā̆drīgārĭus, ii, m., a Roman surname. Thus, Q. Claudius Quadrigarius, an old Roman historian, Vell. 2, 9, 6; Gell. 1, 7, 9;

    called simply Claudius,

    Liv. 8, 19, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > Quadrigarius

  • 7 quadrigarius

    1.
    quā̆drīgārĭus, a, um, adj. [quadrigae], of or belonging to a four-horse ( racing) chariot (post-Aug.):

    quadrigario habitu,

    in the dress of the driver of a quadriga, Suet. Calig. 17: pulvis, for the race-horses, Veg. Vet. 1, 56; 2, 28, 19:

    FAMILIA,

    slaves who took care of the race-horses, Inscr. Grut. 339, 5.— Hence, as subst.: quā̆drīgārĭus, ii, m., one who drives a four-horse chariot in the circus, a chariot-racer (class.), Varr. R. R. 2, 7: in victoriā, Cic. Fragm. Or. in Toga Cand. ap. Ascon.; Suet. Ner. 16; Arn. 2, 70; Paul. ex Fest. p. 36, 12 Müll.
    2.
    Quā̆drīgārĭus, ii, m., a Roman surname. Thus, Q. Claudius Quadrigarius, an old Roman historian, Vell. 2, 9, 6; Gell. 1, 7, 9;

    called simply Claudius,

    Liv. 8, 19, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > quadrigarius

  • 8 exsero

    ex-sero or exĕro, rŭi, rtum, 3, v. a.; to stretch out or forth, to thrust out, put forth, to take out (mostly post-Aug.).
    I.
    Lit.:

    Gallus linguam ab irrisu exserens,

    Liv. 7, 10, 5:

    linguam per os,

    Plin. 9, 27, 43, § 82:

    manum subter togam ad mentum,

    Liv. 8, 9, 5:

    brachia aquis,

    Ov. M. 2, 271:

    caput ponto,

    id. ib. 13, 838;

    for which: caput ab Oceano,

    Luc. 5, 598; cf.:

    herba Exserit e tepida molle cacumen humo,

    Ov. Tr. 3, 12, 12:

    enses,

    id. F. 3, 814:

    creverat infans Quaerebatque viam, qua se exsereret,

    might come forth, id. M. 10, 505:

    se domicilio (cochleae),

    Plin. 9, 32, 51, § 101:

    radicem ejus exserito,

    take out, tear up, Col. 12, 58, 1:

    vincula,

    i. e. to throw off, id. 8, 8, 12.—
    B.
    In partic., of parts of the body, exsertus, a, um, protruding from the dress, bare, uncovered: dextris humeris exsertis, bared, * Caes. B. G. 7, 50, 2; cf. Verg. A. 1, 492; Stat. Ach. 1, 346; cf.

    transf. of the person: exsertus humero,

    Sil. 8, 587;

    and in Greek construction: exserti ingentes humeros,

    Stat. Th. 4, 235:

    unum exserta latus Camilla,

    Verg. A. 11, 649:

    truces exserta manus,

    Val. Fl. 2, 207; also absol.:

    exsertique manus vesana Cethegi,

    tucked up, prepared for the fight, Luc. 2, 543:

    Latona,

    Stat. Th. 9, 681.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.:

    exseram in librum tuum jus, quod dedisti,

    will avail myself of, make use of, Plin. Ep. 8, 7, 2:

    secreta mentis ore exserit,

    discloses, Sen. Herc. Oet. 255.—
    B.
    In partic., to reveal, show, with an object-clause, Phaedr. 1, 12, 2:

    paulatim principem exseruit,

    i. e. showed himself as, Suet. Tib. 33. —Hence, exsertus ( exert-), a, um, P. a.
    A.
    Thrust forth, projecting:

    dentes apro, elephanto, etc.,

    Plin. 11, 37, 61, § 160.—
    B.
    Open, evident, conspicuous:

    exserto bello,

    Stat. S. 5, 2, 39:

    cachinnus,

    i. e. unrestrained, loud, App. M. 1, p. 103, 15:

    exsertior opera,

    Pacat. Paneg. ad Theod. 35. — Adv.: exserte (acc. to B.), openly, clearly, loudly:

    clamitans,

    App. M. 1, p. 109:

    jubet,

    Tert. ad Uxor. 2, 1.— Comp.:

    consurgere,

    Amm. 16, 12.— Sup.:

    egit tribunatum (with severissime),

    very strictly, rigorously, Spart. Sev. 3.

    Lewis & Short latin dictionary > exsero

  • 9 palla

    palla, ae, f. [kindred with pellis; cf. Doed. Syn. 5, p. 211], a long and wide upper garment of the Roman ladies, held together by brooches, a robe, mantle (cf.:

    stola, peplum, chlamys),

    Plaut. As. 5, 2, 35; id. Men. 1, 2, 21; 56; id. Truc. 5, 54; Hor. S. 1, 2, 99; id. Epod. 5, 65:

    pro longae tegmine pallae Tigridis exuviae per dorsum a vertice pendent,

    Verg. A. 11, 576:

    palla superba,

    Ov. Am. 3, 13, 26:

    obscura,

    Mart. 11, 104, 7:

    scissā pallā,

    Juv. 10, 262; cf. Becker, Gall. 3, p. 144 (2d edit.).—
    II.
    Transf.
    A.
    In the poets also of a garment worn by men, e. g. of the dress of a tragic actor:

    personae pallaeque repertor honestae Aeschylus,

    Hor. A. P. 278; Ov. Am. 2, 18, 15; 3, 1, 12; of the cithara-player Arion, id. F. 2, 107; of Phœbus, id. M. 11, 166; id. Am. 1, 8, 59; Tib. 3, 4, 35; of Boreas, Ov. M. 6, 705; of Mercury, Stat. Th. 7, 39; of Osiris, Tib. 1, 8, 47; of Bacchus, Stat. Ach. 1, 262; of Jason, Val. Fl. 3, 718.—
    B.
    An under-garment:

    citharoedus palla inaurata indutus,

    Auct. Her. 4, 47, 60:

    pallamque induta rigentem insuper aurato circumvelatur amictu,

    Ov. M. 14, 262; Val. Fl. 3, 525:

    Gallica,

    Mart. 1, 93, 8; Stat. Th. 7, 39; App. Flor. 15.—
    C.
    A curtain: peripetasma, velum, palla, Gloss. Philox.:

    cum inter dicentes et audientem palla interesset,

    Sen. Ira, 3, 22, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > palla

  • 10 praeclavium

    praeclāvĭum, ĭi, n. [prae-clavus], the part of the dress before the purple stripe, Afran. ap. Non. 64, 22 sq.

    Lewis & Short latin dictionary > praeclavium

  • 11 generosus

    gĕnĕrōsus a, um, adj. [genus], of good or noble birth, noble, eminent (class.).
    I.
    Lit.:

    generosa ac nobilis virgo (opp. mulier ignota),

    Cic. Par. 3, 1, 20:

    civili generosa ab stirpe profectus,

    id. Div. 1, 12, 20:

    generosissima femina,

    Suet. Tib. 49; cf.:

    viderat a veteris generosam sanguine Teucri Iphis Anaxareten, humili de stirpe creatus,

    Ov. M. 14, 698:

    non quia, Maecenas, nemo generosior est te... naso suspendis adunco Ignotos,

    Hor. S. 1, 6, 2; cf. id. 24: quamquam ego naturam unam et communem omnium existimo, sed fortissimum quemque generosissimum, Sall. J. 85, 15:

    nominibus generosus avitis,

    Ov. Tr. 4, 4, 1:

    Maeoniā generose domo,

    Verg. A. 10, 141:

    miles,

    i. e. the Fabii, Ov. F. 2, 199:

    o generosam stirpem!

    Cic. Brut. 58, 213:

    atria,

    Ov. F. 1, 591:

    quis enim generosum dixerit hunc?

    Juv. 8, 30:

    sapiens et nobilis et generosus,

    id. 7, 191; 8, 224.—
    B.
    Transf., of animals, plants, etc., of a good or noble species, noble, superior, excellent (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    sues,

    of a noble stock, Plin. 11, 40, 95, § 233:

    pecus,

    Verg. G. 3, 75:

    equus,

    Quint. 5, 11, 4; Symm. Ep. 4, 61:

    leones generosissimi,

    Plin. 10, 21, 24, § 47:

    testa (i. e. concha),

    Hor. S. 2, 4, 31:

    ostrea,

    Plin. 32, 6, 21, § 61:

    generosum et lene requiro (vinum),

    of a good sort, generous, Hor. Ep. 1, 15, 18; cf.

    vitis,

    Col. 3, 2 fin.; 3, 2, 17:

    pruna,

    Ov. M. 13, 818; cf.:

    generosissima mala,

    Plin. 15, 17, 18, § 64:

    quod est pomum generosissimum? nonne quod optimum?

    Quint. 5, 11, 4:

    sorba,

    Plin. 15, 21, 23, § 85:

    obsonium,

    id. 15, 29, 35, § 118:

    arbor,

    Quint. 8, 3, 76:

    flos,

    Ov. F. 5, 211 al.:

    generosos palmite colles,

    id. M. 15, 710; cf.:

    insula inexhaustis Chalybum generosa metallis,

    Verg. A. 10, 174.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of persons, noble-minded, magnanimous, generous:

    cum de imperio certamen esset cum rege generoso ac potente (Pyrrho),

    Cic. Off. 3, 22, 86; cf.:

    quid homo? nonne is generosissimus qui optimus?

    Quint. 5, 11, 4:

    Alexander generosi spiritus imperator,

    Plin. 8, 40, 61, § 149:

    quis enim generosum dixerit hunc qui Indignus genere,

    Juv. 8, 30.—
    B.
    Of things, noble, dignified, honorable:

    humilis et minime generosus ortus amicitiae,

    Cic. Lael. 9, 29:

    quaedam generosa virtus,

    id. Tusc. 2, 6, 16:

    Dolabella, vir simplicitatis generosissimae,

    Vell. 2, 125 fin.:

    quo generosior celsiorque est (animus),

    Quint. 1, 2, 3; id. 2, 4, 4:

    forma magnifica et generosa quodammodo,

    Cic. Brut. 75, 261;

    quoted by Suet. paraphrastically,

    Suet. Caes. 55: quicquid est in oratione generosius, Quint. prooem. 24: tamen emerui generosos vestis honores, i. e. the dress of honor (of a mother of three children), Prop. 4, 11, 61. —Hence, * adv.: gĕnĕrōse (acc. to II.), nobly:

    generosius Perire quaerens,

    Hor. C. 1, 37, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > generosus

  • 12 reatus

    rĕātus, ūs, m. [reus].
    I.
    Lit., the condition of an accused person, a state of impeachment (a word first used by Messala, acc. to Quint. 8, 3, 34):

    revocato ad reatum Alcibiade,

    Just. 4, 4, 4:

    si diutino tempore aliquis in reatu fuerit... qui longo tempore in reatu agunt,

    Dig. 48, 19, 25; Mart. 2, 24, 1.—
    II.
    Meton.
    A.
    An offence of which one stands accused, a charge, App. M. 7, p. 191, 31; 3, p. 132, 10; Prud. Cath. 11.—
    B.
    The dress or appearance of an accused person:

    mulier reatu mirāque tristitie deformis,

    App. M. 9, p. 231, 3.—
    III.
    Trop., guilt (late Lat.):

    reatus sanguinis,

    Vulg. Deut. 21, 8; cf. id. Exod. 32, 35: praeteriit actu manet reatu, Aug. cont. Jul. Pelag. 6, 19, 60.

    Lewis & Short latin dictionary > reatus

  • 13 manipularius

    mănĭpŭlārĭus, a, um, adj. [id.], of or belonging to a maniple or to a common soldier (post-Aug.):

    manipulario habitu,

    in the dress of a private, Suet. Calig. 9.

    Lewis & Short latin dictionary > manipularius

  • 14 matronatus

    mātrōnātus, ūs, m. [id.], the dress of a matron or lady of rank, App. M. 4, p. 153, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > matronatus

  • 15 rugo

    rūgo, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [1. ruga].
    I.
    Neutr., to crease, wrinkle; transf., of the dress (cf. 1. ruga, B.), to become wrinkled or rumpled:

    vide palliolum ut rugat,

    Plaut. Cas. 2, 3, 30: pallium, id. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 3.—
    II.
    Act., to wrinkle any thing:

    frontem,

    Hier. Ep. 50, 2.— Transf., to corrugate:

    testae (concharum) rugatae,

    Plin. 9, 33, 52, § 102.

    Lewis & Short latin dictionary > rugo

  • 16 mundus

    1.
    mundus, a, um, adj. [Sanscr. mund, purificari], clean, cleanly, nice, neat, elegant.
    I.
    Lit. (class.;

    syn.: lautus, nitidus, purus): supellex,

    Hor. Ep. 1, 5, 7:

    caena,

    id. C. 3, 29, 14:

    ager,

    Gell. 19, 12, 8:

    mundissimum cubile desiderat (animal),

    Col. 7, 9, 14:

    jam intus mundissimumst,

    Plaut. Truc. 2, 7, 7.— Poet., with abl., = ornatus: Ostia munita est: idem loca navibus pulchris Munda facit, adorned, Enn. ap. Tert. p. 258 Müll. (Ann. v. 146 Vahl.).—
    B.
    Transf.
    1.
    Of mode of living, neat, fine, elegant, smart, genteel:

    cultus justo mundior,

    too elegant dress, Liv. 8, 15.— As subst.: mundus, i, m. (sc. homo), an elegant or nice person, Cic. Fin. 2, 8, 23.—
    2.
    Of quality, not coarse, fine (post-class.):

    annonae, of wheat,

    Lampr. Alex. Sev. 42, 3:

    panis,

    id. ib. 37, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of speech, neat, fine, elegant ( poet. and in postclass. prose):

    verba, Ov A. A. 3, 479: versus, quibus mundius nihil reperiri puto,

    Gell. 19, 9, 10:

    in Gallos mundius subtiliusque est, quam cum Gallis aut contra Gallos,

    id. 17, 2 med.
    B.
    Subst.: mun-dum, i. n., only in the phrase: in mundo (esse or habere), in readiness (ante-class.): tibi vita seu mors in mundo est, Enn. ap. Charis. p. 181 P. (Ann. v. 457 Vahl.:

    in mundo pro palam et in expedito ac cito, Charis.): nempe habeo in mundo,

    Plaut. Pers. 1, 1, 46:

    mihi in mundo sunt virgae,

    id. As. 2, 1, 16; 2, 2, 50:

    nescio quid vero habeo in mundo,

    id. Stich. 3, 2, 23; id. Ps. 1, 5, 85 Ritschl.—
    C.
    In eccl. Lat., morally pure, upright, free from sin:

    cor mundum crea in me, Deus,

    Vulg. Psa. 50, 12:

    beati mundo corde,

    id. Matt. 5, 8.—Hence, adv., in two forms (both, for the most part, anteand post-class.).—
    a.
    mundē, cleanly, neatly, prettily:

    (copia) in suo quaeque loco sita munde,

    Plaut. Poen. 5, 4, 5: verrite aedes, spargite munde, Titin. ap. Charis. p. 183 P.:

    parum munde et parum decenter,

    Sen. Ep. 70, 20:

    munde facti versus,

    Gell. 10, 17, 2:

    quam mundissime purissimeque fiat,

    Cato, R. R. 66, 1.—
    b.
    mun-dĭter, cleanly, neatly.
    1.
    Lit.:

    cum sedulo munditer nos habeamus,

    Plaut. Poen. 1, 2, 26.—
    2.
    Trop., decently, with propriety:

    dicere,

    App. Mag. p. 296, 14.
    2.
    mundus, i, m. ( neutr. collat. form, mundum: legavit quidam uxori mundum omne penumque, all her toilet, Lucil. ap. Gell. 4, 1, 3, and ap. Non. 214, 17) [1. mundus], toilet ornaments, decorations, dress (of a woman).
    I.
    Lit.:

    mundus muliebris est, quo mulier mundior fit: continentur eo specula, matulae, unguenta, vasa unguentaria, et si qua similia dici possunt, veluti lavatio, riscus... Unguenta, quibus valetudinis causā unguimur, mundo non continentur,

    Dig. 34, 2, 25:

    munditiae et ornatus et cultus, haec feminarum insignia sunt: hunc mundum muliebrem appellārunt majores nostri,

    Liv. 34, 7, 9: virginalis, Att. ap. Paul. ex Fest. p. 142 Müll.:

    quamvis auro, veste, gemmis, omnique cetero mundo exornata mulier incedat,

    App. M. 2, p. 118. —
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., an implement (ante- and post-class.):

    operae messoriae mundus,

    implements for the harvest work, App. M. 6 init.:

    Cereris,

    the mystical casket of Ceres, id. Mag. p. 282 (the expression in mundo esse and habere belongs to the adj. mundus, v. mundus, II. B.).—
    B.
    Like the Gr. kosmos, the universe, the world, esp. the heavens and the heavenly bodies: ut hunc hac varietate distinctum bene Graeci kosmon, nos lucentem mundum nominaremus, the heavens, Cic. Univ. 10: nam quem kosmos Graeci, nomine ornamenti appellaverunt. eum nos a perfectā absolutāque elegantiā, mundum, Plin. 2, 4, 3, § 8: concussit micantia sidera mundus, heaven shook, Cat. 64, 206:

    aetherius,

    Tib. 3, 4, 17:

    arduus,

    Verg. G. 1, 240:

    aestuat infelix angusto limite mundi,

    Juv. 10, 169. Also: mundus caeli, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Sat. v. 10, p. 156 Vahl.):

    o clarissima mundi Lumina,

    Verg. G. 1, 5 sq.:

    immensi copia mundi,

    Ov. M. 2, 157:

    ipse mundus deorum hominumque causā factus est...Est enim mundus quasi communis deorum atque hominum domus, aut urbs utrorumque,

    the world, Cic. N. D. 2, 62, 154:

    innumerabiles,

    id. Ac. 2, 17, 55:

    e tabulā pictos ediscere mundos,

    parts of the world, Prop. 5, 3, 37.—
    2.
    Transf.
    a.
    The world, i. e. the earth, the inhabitants of the earth, mankind ( poet.):

    quicumque mundo terminus obstitit,

    Hor. C. 3, 3, 53:

    spes miseri mundi,

    Luc. 5, 469; Stat. S. 3, 3, 87:

    fastos evolvere mundi,

    Hor. S. 1, 3, 112:

    mundum laedere,

    mankind, Claud. Ruf. 1, 87:

    nullā in parte mundi cessat ebrietas,

    Plin. 14, 22, 29, § 149; 30, 1, 2, § 8; Flor. 2, 12, 1; Just. 30, 4, 9:

    (Alexander) scrutatur maria ignota, et, ut ita dicam, mundi claustra perrumpit,

    Sen. Ep. 119, 7:

    mundi principio,

    Juv. 15, 147.—
    b.
    The heavens, i. e. the sky, the weather (post-class.):

    tepida indulget terris clementia mundi,

    Grat. Fal. 288:

    ad Eoos tractūs mundique teporem,

    Luc. 8, 365.—
    c.
    The sun (perh. only in Manilius):

    quā mundus redit,

    Manil. Astron. 1, 36; id. ib. 3, 591.—
    d.
    Euphemistically for the Lower World, the infernal regions. The opening into this mundus was at Rome, in the Comitium, and was kept covered with a stone (lapis manalis); three times in the year, on the 24th of August, the 5th of October, and the 8th of November, days sacred to the gods of the infernal regions, this round pit was opened, and all sorts of fruits were thrown into it as offerings, Varr. ap. Macr. S. 1, 16, 18; Paul. ex Fest. s. v mundus, p. 154 Müll., and s. v. manalem lapidem, p. 128 ib.—
    e.
    Esp. (eccl. Lat.), the world as opposed to the church; this world, the realm of sin and death, as opposed to Christ's kingdom of holiness and life:

    non pro mundo rogo,

    Vulg. Johan. 17, 9:

    de mundo non sunt,

    id. ib. 17, 16:

    princeps hujus mundi (i. e. Satan),

    id. ib. 12, 31;

    14, 30: regnum meum non est de hoc mundo,

    id. ib. 18, 36; cf. id. Eph. 2, 2; 6, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > mundus

  • 17 colens

    1.
    cŏlo, colŭi, cultum, 3, v. a. [from the stem KOL, whence boukolos, boukoleô; cf.: colonus, in-cola, agri-cola] (orig. pertaining to agriculture), to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
    I.
    Prop.
    (α).
    With acc.:

    fundum,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    agrum,

    id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.:

    agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67:

    arva et vineta et oleas et arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    praedia,

    Cic. Rosc. Am. 17, 49:

    rus,

    Col. 1, 1:

    rura,

    Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413:

    hortos,

    Ov. M. 14, 624 al.:

    jugera,

    Col. 1 pr.:

    patrios fines,

    id. ib.:

    solum,

    id. 2, 2, 8:

    terram,

    id. 2, 2, 4:

    arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    vitem,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    arbores,

    Hor. C. 2, 14, 22:

    arva,

    id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    fruges,

    Ov. M. 15, 134:

    poma,

    id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
    (β).
    Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
    B.
    In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
    (α).
    With acc.:

    hanc domum,

    Plaut. Aul. prol. 4:

    nemora atque cavos montes silvasque colebant,

    Lucr. 5, 955:

    regiones Acherunticas,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 21:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    urbem, urbem, mi Rufe, cole,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    has terras,

    id. N. D. 2, 66, 164; Tac. A. 2, 60:

    loca Idae,

    Cat. 63, 70:

    Idalium,

    id. 36, 12 sq.; 61, 17:

    urbem Trojanam,

    Verg. A. 4, 343:

    Sicaniam,

    Ov. M. 5, 495:

    Maeoniam Sipylumque,

    id. ib. 6, 149:

    Elin Messeniaque arva,

    id. ib. 2, 679:

    regnum nemorale Dianae,

    id. ib. 14, 331:

    hoc nemus,

    id. ib. 15, 545:

    Elysium,

    Verg. A. 5, 735:

    loca magna,

    Ov. M. 14, 681; Liv. 1, 7, 10:

    Britanniam,

    Tac. Agr. 11:

    Rheni ripam,

    id. G. 28:

    victam ripam,

    id. A. 1, 59:

    terras,

    id. ib. 2, 60; cf. id. H. 5, 2:

    insulam,

    id. A. 12, 61; id. G. 29:

    regionem,

    Curt. 7, 7, 4.— Poet., of poets:

    me juvat in primā coluisse Helicona juventā,

    i. e. to have written poetry in early youth, Prop. 3 (4), 5, 19.—Also of animals:

    anguis stagna,

    Verg. G. 3, 430; Ov. M. 2, 380.—
    (β).
    Absol.:

    hic,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68:

    subdiu colere te usque perpetuom diem,

    id. Most. 3, 2, 78; Liv. 42, 67, 9; Curt. 9, 9, 2:

    colunt discreti ac diversi,

    Tac. G. 16:

    proximi Cattis Usipii ac Tencteri colunt,

    id. ib. 32:

    circa utramque ripam Rhodani,

    Liv. 21, 26, 6:

    quā Cilices maritimi colunt,

    id. 38, 18, 12:

    prope Oceanum,

    id. 24, 49, 6:

    usque ad Albim,

    Tac. A. 2, 41:

    ultra Borysthenem fluvium,

    Gell. 9, 4, 6:

    super Bosporum,

    Curt. 6, 2, 13:

    extra urbem,

    App. M. 1, p. 111.—
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A. 1.
    Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.:

    deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,

    Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12:

    Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,

    Verg. E. 2, 62:

    ille (Juppiter) colit terras,

    id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.:

    undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,

    Ov. M. 1, 576:

    urbem colentes di,

    Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3:

    vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,

    id. 24, 39, 8:

    divi divaeque, qui maria terrasque colitis,

    id. 29, 27, 1.—
    2.
    Rarely with persons as object (syn.:

    curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,

    Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.:

    (Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,

    i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
    3.
    Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.:

    formamque augere colendo,

    by attire, dress, Ov. M. 10, 534:

    corpora,

    id. A. A. 3, 107:

    tu quoque dum coleris,

    id. ib. 3, 225.—With abl.:

    lacertos auro,

    Curt. 8, 9, 21:

    lacertum armillā aureā,

    Petr. 32:

    capillos,

    Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
    4.
    With abstr. objects, to cultivate, cherish, seek, practise, devote one ' s self to, etc.;

    of mental and moral cultivation: aequom et bonum,

    Plaut. Men. 4, 2, 10:

    amicitiam,

    id. Cist. 1, 1, 27:

    fidem rectumque,

    Ov. M. 1, 90:

    fortitudinem,

    Curt. 10, 3, 9:

    jus et fas,

    Liv. 27, 17 fin.:

    memoriam alicujus,

    Cic. Fin. 2, 31, 101:

    bonos mores,

    Sall. C. 9, 1:

    suum quaestum colit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 137:

    pietatem,

    id. As. 3, 1, 5; Ter. Hec. 3, 4, 33:

    virtutem,

    Cic. Arch. 7, 16; id. Off. 1, 41, 149:

    amicitiam, justitiam, liberalitatem,

    id. ib. 1, 2, 5:

    virginitatis amorem,

    Verg. A. 11, 584:

    pacem,

    Ov. M. 11, 297; cf. Martem, Sil. [p. 370] 8, 464:

    studium philosophiae,

    Cic. Brut. 91, 315:

    disciplinam,

    id. ib. 31, 117:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    id. Off. 1, 1, 3:

    patrias artes militiamque,

    Ov. F. 2, 508; cf.:

    artes liberales,

    Suet. Tib. 60:

    ingenium singulari rerum militarium prudentiā,

    Vell. 2, 29, 5 Kritz.—
    5.
    Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.:

    servitutem apud aliquem,

    to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7:

    nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,

    Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live:

    vitam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25:

    vitam inopem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 84:

    aevum vi,

    Lucr. 5, 1144 and 1149.—
    B.
    Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
    1.
    Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship:

    quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?

    Cic. N. D. 1, 41, 115:

    hos deos et venerari et colere debemus,

    id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48:

    Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,

    Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350:

    deos aris, pulvinaribus,

    Plin. Pan. 11, 3:

    Mercurium,

    Caes. B. G. 6, 17:

    Apollinem nimiā religione,

    Curt. 4, 3, 21:

    Cererem secubitu,

    Ov. A. 3, 10, 16:

    (deam) magis officiis quam probitate,

    id. P. 3, 1, 76:

    per flamines et sacerdotes,

    Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1:

    quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,

    id. Aug. 70:

    deum precibus,

    Sen. Herc. Oet. 580:

    testimoniorum religionem et fidem,

    Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and:

    colebantur religiones pie magis quam magnifice,

    Liv. 3, 57, 7; and:

    apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,

    id. 9, 9, 4:

    sacra,

    Ov. M. 4, 32; 15, 679:

    aras,

    id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.:

    numina alicujus,

    Verg. G. 1, 30:

    templum,

    id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578:

    caerimonias sepulcrorum tantā curà,

    Cic. Tusc. 1, 12, 27:

    sacrarium summā caerimoniā,

    Nep. Th. 8, 4:

    simulacrum,

    Suet. Galb. 4.—
    2.
    Of the honor bestowed upon men:

    ut Africanum ut deum coleret Laelius,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    quia me colitis et magnificatis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54:

    a quibus diligenter observari videmur et coli,

    Cic. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, 10, 7; 13, 22, 1; id. Off. 1, 41, 149; Sall. J. 10, 8:

    poëtarum nomen,

    Cic. Arch. 11, 27:

    civitatem,

    id. Fl. 22, 52; cf.:

    in amicis et diligendis et colendis,

    id. Lael. 22, 85 and 82:

    semper ego plebem Romanam militiae domique... colo atque colui,

    Liv. 7, 32, 16:

    colere et ornare,

    Cic. Fam. 5, 8, 2:

    me diligentissime,

    id. ib. 13, 25 init.:

    si te colo, Sexte, non amabo,

    Mart. 2, 55:

    aliquem donis,

    Liv. 31, 43, 7:

    litteris,

    Nep. Att. 20, 4:

    nec illos arte colam, nec opulenter,

    Sall. J. 85, 34 Kritz.— Hence,
    1.
    cŏlens, entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.:

    religionum,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    2.
    cultus, a, um, P. a. (acc. to I.).
    A.
    Cultivated, tilled:

    ager cultior,

    Varr. R. R. 1, 2, 20:

    ager cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    materia et culta et silvestris,

    id. N. D. 2, 60, 151:

    res pecuaria,

    id. Quint. 3, 12:

    rus cultissimum,

    Col. 1, 1, 1:

    terra,

    Quint. 5, 11, 24:

    fundus cultior,

    id. 8, 3, 8:

    cultiora loca,

    Curt. 7, 3, 18.—
    b.
    Subst.: culta, ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
    B.
    Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated:

    milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,

    Suet. Caes. 67:

    adulter,

    Ov. Tr. 2, 499:

    turba muliebriter culta,

    Curt. 3, 3, 14:

    sacerdos veste candidā cultus,

    Plin. 16, 44, 95, § 251:

    matrona vetitā purpurā culta,

    Suet. Ner. 32:

    filia cultior,

    Mart. 10, 98, 3:

    animi culti,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    tempora et ingenia cultiora,

    Curt. 7, 8, 11:

    Tibullus,

    Ov. Am. 1, 15, 28; cf.

    carmina,

    id. A. A. 3, 341:

    cultiores doctioresque redire,

    Gell. 19, 8, 1:

    sermone cultissimus,

    Aur. Vict. Epit. 45.— Adv.: cul-tē, elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.— Comp.:

    dicere,

    Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5:

    incubare strato lectulo,

    Val. Max. 2, 6, 8.— Sup. apparently not in use.
    2.
    cōlo, āvi, ātum, āre, v. a. [colum], to filter, strain, to clarify, purify (post-Aug.):

    ceram,

    Col. 9, 16, 1:

    mel,

    id. 12, 11, 1:

    vinum sportā palmeā,

    Pall. Febr. 27:

    sucum linteo,

    Plin. 25, 13, 103, § 164:

    thymum cribro,

    Col. 7, 8, 7:

    aliquid per linteum,

    Scrib. Comp. 271:

    ad colum,

    Veg. 2, 28, 19:

    per colum,

    Apic. 4, 2:

    aurum,

    App. Flor. p. 343, 20:

    terra colans,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    faex colata,

    id. 31, 8, 44, § 95.— Poet.:

    amnes inductis retibus,

    i. e. to spread out a fish-net, Manil. 5, 193.—Hence, cōlātus, a, um, P. a., cleansed, purified (post-class.):

    nitor (beryllorum),

    Tert. Anim. 9.—
    B.
    Trop.:

    certiora et colatiora somniari,

    Tert. Anim. 48.

    Lewis & Short latin dictionary > colens

  • 18 colo

    1.
    cŏlo, colŭi, cultum, 3, v. a. [from the stem KOL, whence boukolos, boukoleô; cf.: colonus, in-cola, agri-cola] (orig. pertaining to agriculture), to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
    I.
    Prop.
    (α).
    With acc.:

    fundum,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    agrum,

    id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.:

    agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67:

    arva et vineta et oleas et arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    praedia,

    Cic. Rosc. Am. 17, 49:

    rus,

    Col. 1, 1:

    rura,

    Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413:

    hortos,

    Ov. M. 14, 624 al.:

    jugera,

    Col. 1 pr.:

    patrios fines,

    id. ib.:

    solum,

    id. 2, 2, 8:

    terram,

    id. 2, 2, 4:

    arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    vitem,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    arbores,

    Hor. C. 2, 14, 22:

    arva,

    id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    fruges,

    Ov. M. 15, 134:

    poma,

    id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
    (β).
    Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
    B.
    In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
    (α).
    With acc.:

    hanc domum,

    Plaut. Aul. prol. 4:

    nemora atque cavos montes silvasque colebant,

    Lucr. 5, 955:

    regiones Acherunticas,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 21:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    urbem, urbem, mi Rufe, cole,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    has terras,

    id. N. D. 2, 66, 164; Tac. A. 2, 60:

    loca Idae,

    Cat. 63, 70:

    Idalium,

    id. 36, 12 sq.; 61, 17:

    urbem Trojanam,

    Verg. A. 4, 343:

    Sicaniam,

    Ov. M. 5, 495:

    Maeoniam Sipylumque,

    id. ib. 6, 149:

    Elin Messeniaque arva,

    id. ib. 2, 679:

    regnum nemorale Dianae,

    id. ib. 14, 331:

    hoc nemus,

    id. ib. 15, 545:

    Elysium,

    Verg. A. 5, 735:

    loca magna,

    Ov. M. 14, 681; Liv. 1, 7, 10:

    Britanniam,

    Tac. Agr. 11:

    Rheni ripam,

    id. G. 28:

    victam ripam,

    id. A. 1, 59:

    terras,

    id. ib. 2, 60; cf. id. H. 5, 2:

    insulam,

    id. A. 12, 61; id. G. 29:

    regionem,

    Curt. 7, 7, 4.— Poet., of poets:

    me juvat in primā coluisse Helicona juventā,

    i. e. to have written poetry in early youth, Prop. 3 (4), 5, 19.—Also of animals:

    anguis stagna,

    Verg. G. 3, 430; Ov. M. 2, 380.—
    (β).
    Absol.:

    hic,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68:

    subdiu colere te usque perpetuom diem,

    id. Most. 3, 2, 78; Liv. 42, 67, 9; Curt. 9, 9, 2:

    colunt discreti ac diversi,

    Tac. G. 16:

    proximi Cattis Usipii ac Tencteri colunt,

    id. ib. 32:

    circa utramque ripam Rhodani,

    Liv. 21, 26, 6:

    quā Cilices maritimi colunt,

    id. 38, 18, 12:

    prope Oceanum,

    id. 24, 49, 6:

    usque ad Albim,

    Tac. A. 2, 41:

    ultra Borysthenem fluvium,

    Gell. 9, 4, 6:

    super Bosporum,

    Curt. 6, 2, 13:

    extra urbem,

    App. M. 1, p. 111.—
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A. 1.
    Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.:

    deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,

    Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12:

    Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,

    Verg. E. 2, 62:

    ille (Juppiter) colit terras,

    id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.:

    undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,

    Ov. M. 1, 576:

    urbem colentes di,

    Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3:

    vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,

    id. 24, 39, 8:

    divi divaeque, qui maria terrasque colitis,

    id. 29, 27, 1.—
    2.
    Rarely with persons as object (syn.:

    curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,

    Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.:

    (Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,

    i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
    3.
    Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.:

    formamque augere colendo,

    by attire, dress, Ov. M. 10, 534:

    corpora,

    id. A. A. 3, 107:

    tu quoque dum coleris,

    id. ib. 3, 225.—With abl.:

    lacertos auro,

    Curt. 8, 9, 21:

    lacertum armillā aureā,

    Petr. 32:

    capillos,

    Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
    4.
    With abstr. objects, to cultivate, cherish, seek, practise, devote one ' s self to, etc.;

    of mental and moral cultivation: aequom et bonum,

    Plaut. Men. 4, 2, 10:

    amicitiam,

    id. Cist. 1, 1, 27:

    fidem rectumque,

    Ov. M. 1, 90:

    fortitudinem,

    Curt. 10, 3, 9:

    jus et fas,

    Liv. 27, 17 fin.:

    memoriam alicujus,

    Cic. Fin. 2, 31, 101:

    bonos mores,

    Sall. C. 9, 1:

    suum quaestum colit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 137:

    pietatem,

    id. As. 3, 1, 5; Ter. Hec. 3, 4, 33:

    virtutem,

    Cic. Arch. 7, 16; id. Off. 1, 41, 149:

    amicitiam, justitiam, liberalitatem,

    id. ib. 1, 2, 5:

    virginitatis amorem,

    Verg. A. 11, 584:

    pacem,

    Ov. M. 11, 297; cf. Martem, Sil. [p. 370] 8, 464:

    studium philosophiae,

    Cic. Brut. 91, 315:

    disciplinam,

    id. ib. 31, 117:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    id. Off. 1, 1, 3:

    patrias artes militiamque,

    Ov. F. 2, 508; cf.:

    artes liberales,

    Suet. Tib. 60:

    ingenium singulari rerum militarium prudentiā,

    Vell. 2, 29, 5 Kritz.—
    5.
    Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.:

    servitutem apud aliquem,

    to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7:

    nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,

    Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live:

    vitam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25:

    vitam inopem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 84:

    aevum vi,

    Lucr. 5, 1144 and 1149.—
    B.
    Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
    1.
    Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship:

    quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?

    Cic. N. D. 1, 41, 115:

    hos deos et venerari et colere debemus,

    id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48:

    Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,

    Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350:

    deos aris, pulvinaribus,

    Plin. Pan. 11, 3:

    Mercurium,

    Caes. B. G. 6, 17:

    Apollinem nimiā religione,

    Curt. 4, 3, 21:

    Cererem secubitu,

    Ov. A. 3, 10, 16:

    (deam) magis officiis quam probitate,

    id. P. 3, 1, 76:

    per flamines et sacerdotes,

    Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1:

    quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,

    id. Aug. 70:

    deum precibus,

    Sen. Herc. Oet. 580:

    testimoniorum religionem et fidem,

    Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and:

    colebantur religiones pie magis quam magnifice,

    Liv. 3, 57, 7; and:

    apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,

    id. 9, 9, 4:

    sacra,

    Ov. M. 4, 32; 15, 679:

    aras,

    id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.:

    numina alicujus,

    Verg. G. 1, 30:

    templum,

    id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578:

    caerimonias sepulcrorum tantā curà,

    Cic. Tusc. 1, 12, 27:

    sacrarium summā caerimoniā,

    Nep. Th. 8, 4:

    simulacrum,

    Suet. Galb. 4.—
    2.
    Of the honor bestowed upon men:

    ut Africanum ut deum coleret Laelius,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    quia me colitis et magnificatis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54:

    a quibus diligenter observari videmur et coli,

    Cic. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, 10, 7; 13, 22, 1; id. Off. 1, 41, 149; Sall. J. 10, 8:

    poëtarum nomen,

    Cic. Arch. 11, 27:

    civitatem,

    id. Fl. 22, 52; cf.:

    in amicis et diligendis et colendis,

    id. Lael. 22, 85 and 82:

    semper ego plebem Romanam militiae domique... colo atque colui,

    Liv. 7, 32, 16:

    colere et ornare,

    Cic. Fam. 5, 8, 2:

    me diligentissime,

    id. ib. 13, 25 init.:

    si te colo, Sexte, non amabo,

    Mart. 2, 55:

    aliquem donis,

    Liv. 31, 43, 7:

    litteris,

    Nep. Att. 20, 4:

    nec illos arte colam, nec opulenter,

    Sall. J. 85, 34 Kritz.— Hence,
    1.
    cŏlens, entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.:

    religionum,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    2.
    cultus, a, um, P. a. (acc. to I.).
    A.
    Cultivated, tilled:

    ager cultior,

    Varr. R. R. 1, 2, 20:

    ager cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    materia et culta et silvestris,

    id. N. D. 2, 60, 151:

    res pecuaria,

    id. Quint. 3, 12:

    rus cultissimum,

    Col. 1, 1, 1:

    terra,

    Quint. 5, 11, 24:

    fundus cultior,

    id. 8, 3, 8:

    cultiora loca,

    Curt. 7, 3, 18.—
    b.
    Subst.: culta, ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
    B.
    Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated:

    milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,

    Suet. Caes. 67:

    adulter,

    Ov. Tr. 2, 499:

    turba muliebriter culta,

    Curt. 3, 3, 14:

    sacerdos veste candidā cultus,

    Plin. 16, 44, 95, § 251:

    matrona vetitā purpurā culta,

    Suet. Ner. 32:

    filia cultior,

    Mart. 10, 98, 3:

    animi culti,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    tempora et ingenia cultiora,

    Curt. 7, 8, 11:

    Tibullus,

    Ov. Am. 1, 15, 28; cf.

    carmina,

    id. A. A. 3, 341:

    cultiores doctioresque redire,

    Gell. 19, 8, 1:

    sermone cultissimus,

    Aur. Vict. Epit. 45.— Adv.: cul-tē, elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.— Comp.:

    dicere,

    Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5:

    incubare strato lectulo,

    Val. Max. 2, 6, 8.— Sup. apparently not in use.
    2.
    cōlo, āvi, ātum, āre, v. a. [colum], to filter, strain, to clarify, purify (post-Aug.):

    ceram,

    Col. 9, 16, 1:

    mel,

    id. 12, 11, 1:

    vinum sportā palmeā,

    Pall. Febr. 27:

    sucum linteo,

    Plin. 25, 13, 103, § 164:

    thymum cribro,

    Col. 7, 8, 7:

    aliquid per linteum,

    Scrib. Comp. 271:

    ad colum,

    Veg. 2, 28, 19:

    per colum,

    Apic. 4, 2:

    aurum,

    App. Flor. p. 343, 20:

    terra colans,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    faex colata,

    id. 31, 8, 44, § 95.— Poet.:

    amnes inductis retibus,

    i. e. to spread out a fish-net, Manil. 5, 193.—Hence, cōlātus, a, um, P. a., cleansed, purified (post-class.):

    nitor (beryllorum),

    Tert. Anim. 9.—
    B.
    Trop.:

    certiora et colatiora somniari,

    Tert. Anim. 48.

    Lewis & Short latin dictionary > colo

  • 19 culta

    1.
    cŏlo, colŭi, cultum, 3, v. a. [from the stem KOL, whence boukolos, boukoleô; cf.: colonus, in-cola, agri-cola] (orig. pertaining to agriculture), to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
    I.
    Prop.
    (α).
    With acc.:

    fundum,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    agrum,

    id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.:

    agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67:

    arva et vineta et oleas et arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    praedia,

    Cic. Rosc. Am. 17, 49:

    rus,

    Col. 1, 1:

    rura,

    Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413:

    hortos,

    Ov. M. 14, 624 al.:

    jugera,

    Col. 1 pr.:

    patrios fines,

    id. ib.:

    solum,

    id. 2, 2, 8:

    terram,

    id. 2, 2, 4:

    arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    vitem,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    arbores,

    Hor. C. 2, 14, 22:

    arva,

    id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    fruges,

    Ov. M. 15, 134:

    poma,

    id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
    (β).
    Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
    B.
    In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
    (α).
    With acc.:

    hanc domum,

    Plaut. Aul. prol. 4:

    nemora atque cavos montes silvasque colebant,

    Lucr. 5, 955:

    regiones Acherunticas,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 21:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    urbem, urbem, mi Rufe, cole,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    has terras,

    id. N. D. 2, 66, 164; Tac. A. 2, 60:

    loca Idae,

    Cat. 63, 70:

    Idalium,

    id. 36, 12 sq.; 61, 17:

    urbem Trojanam,

    Verg. A. 4, 343:

    Sicaniam,

    Ov. M. 5, 495:

    Maeoniam Sipylumque,

    id. ib. 6, 149:

    Elin Messeniaque arva,

    id. ib. 2, 679:

    regnum nemorale Dianae,

    id. ib. 14, 331:

    hoc nemus,

    id. ib. 15, 545:

    Elysium,

    Verg. A. 5, 735:

    loca magna,

    Ov. M. 14, 681; Liv. 1, 7, 10:

    Britanniam,

    Tac. Agr. 11:

    Rheni ripam,

    id. G. 28:

    victam ripam,

    id. A. 1, 59:

    terras,

    id. ib. 2, 60; cf. id. H. 5, 2:

    insulam,

    id. A. 12, 61; id. G. 29:

    regionem,

    Curt. 7, 7, 4.— Poet., of poets:

    me juvat in primā coluisse Helicona juventā,

    i. e. to have written poetry in early youth, Prop. 3 (4), 5, 19.—Also of animals:

    anguis stagna,

    Verg. G. 3, 430; Ov. M. 2, 380.—
    (β).
    Absol.:

    hic,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68:

    subdiu colere te usque perpetuom diem,

    id. Most. 3, 2, 78; Liv. 42, 67, 9; Curt. 9, 9, 2:

    colunt discreti ac diversi,

    Tac. G. 16:

    proximi Cattis Usipii ac Tencteri colunt,

    id. ib. 32:

    circa utramque ripam Rhodani,

    Liv. 21, 26, 6:

    quā Cilices maritimi colunt,

    id. 38, 18, 12:

    prope Oceanum,

    id. 24, 49, 6:

    usque ad Albim,

    Tac. A. 2, 41:

    ultra Borysthenem fluvium,

    Gell. 9, 4, 6:

    super Bosporum,

    Curt. 6, 2, 13:

    extra urbem,

    App. M. 1, p. 111.—
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A. 1.
    Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.:

    deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,

    Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12:

    Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,

    Verg. E. 2, 62:

    ille (Juppiter) colit terras,

    id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.:

    undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,

    Ov. M. 1, 576:

    urbem colentes di,

    Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3:

    vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,

    id. 24, 39, 8:

    divi divaeque, qui maria terrasque colitis,

    id. 29, 27, 1.—
    2.
    Rarely with persons as object (syn.:

    curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,

    Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.:

    (Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,

    i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
    3.
    Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.:

    formamque augere colendo,

    by attire, dress, Ov. M. 10, 534:

    corpora,

    id. A. A. 3, 107:

    tu quoque dum coleris,

    id. ib. 3, 225.—With abl.:

    lacertos auro,

    Curt. 8, 9, 21:

    lacertum armillā aureā,

    Petr. 32:

    capillos,

    Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
    4.
    With abstr. objects, to cultivate, cherish, seek, practise, devote one ' s self to, etc.;

    of mental and moral cultivation: aequom et bonum,

    Plaut. Men. 4, 2, 10:

    amicitiam,

    id. Cist. 1, 1, 27:

    fidem rectumque,

    Ov. M. 1, 90:

    fortitudinem,

    Curt. 10, 3, 9:

    jus et fas,

    Liv. 27, 17 fin.:

    memoriam alicujus,

    Cic. Fin. 2, 31, 101:

    bonos mores,

    Sall. C. 9, 1:

    suum quaestum colit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 137:

    pietatem,

    id. As. 3, 1, 5; Ter. Hec. 3, 4, 33:

    virtutem,

    Cic. Arch. 7, 16; id. Off. 1, 41, 149:

    amicitiam, justitiam, liberalitatem,

    id. ib. 1, 2, 5:

    virginitatis amorem,

    Verg. A. 11, 584:

    pacem,

    Ov. M. 11, 297; cf. Martem, Sil. [p. 370] 8, 464:

    studium philosophiae,

    Cic. Brut. 91, 315:

    disciplinam,

    id. ib. 31, 117:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    id. Off. 1, 1, 3:

    patrias artes militiamque,

    Ov. F. 2, 508; cf.:

    artes liberales,

    Suet. Tib. 60:

    ingenium singulari rerum militarium prudentiā,

    Vell. 2, 29, 5 Kritz.—
    5.
    Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.:

    servitutem apud aliquem,

    to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7:

    nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,

    Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live:

    vitam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25:

    vitam inopem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 84:

    aevum vi,

    Lucr. 5, 1144 and 1149.—
    B.
    Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
    1.
    Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship:

    quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?

    Cic. N. D. 1, 41, 115:

    hos deos et venerari et colere debemus,

    id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48:

    Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,

    Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350:

    deos aris, pulvinaribus,

    Plin. Pan. 11, 3:

    Mercurium,

    Caes. B. G. 6, 17:

    Apollinem nimiā religione,

    Curt. 4, 3, 21:

    Cererem secubitu,

    Ov. A. 3, 10, 16:

    (deam) magis officiis quam probitate,

    id. P. 3, 1, 76:

    per flamines et sacerdotes,

    Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1:

    quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,

    id. Aug. 70:

    deum precibus,

    Sen. Herc. Oet. 580:

    testimoniorum religionem et fidem,

    Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and:

    colebantur religiones pie magis quam magnifice,

    Liv. 3, 57, 7; and:

    apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,

    id. 9, 9, 4:

    sacra,

    Ov. M. 4, 32; 15, 679:

    aras,

    id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.:

    numina alicujus,

    Verg. G. 1, 30:

    templum,

    id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578:

    caerimonias sepulcrorum tantā curà,

    Cic. Tusc. 1, 12, 27:

    sacrarium summā caerimoniā,

    Nep. Th. 8, 4:

    simulacrum,

    Suet. Galb. 4.—
    2.
    Of the honor bestowed upon men:

    ut Africanum ut deum coleret Laelius,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    quia me colitis et magnificatis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54:

    a quibus diligenter observari videmur et coli,

    Cic. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, 10, 7; 13, 22, 1; id. Off. 1, 41, 149; Sall. J. 10, 8:

    poëtarum nomen,

    Cic. Arch. 11, 27:

    civitatem,

    id. Fl. 22, 52; cf.:

    in amicis et diligendis et colendis,

    id. Lael. 22, 85 and 82:

    semper ego plebem Romanam militiae domique... colo atque colui,

    Liv. 7, 32, 16:

    colere et ornare,

    Cic. Fam. 5, 8, 2:

    me diligentissime,

    id. ib. 13, 25 init.:

    si te colo, Sexte, non amabo,

    Mart. 2, 55:

    aliquem donis,

    Liv. 31, 43, 7:

    litteris,

    Nep. Att. 20, 4:

    nec illos arte colam, nec opulenter,

    Sall. J. 85, 34 Kritz.— Hence,
    1.
    cŏlens, entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.:

    religionum,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    2.
    cultus, a, um, P. a. (acc. to I.).
    A.
    Cultivated, tilled:

    ager cultior,

    Varr. R. R. 1, 2, 20:

    ager cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    materia et culta et silvestris,

    id. N. D. 2, 60, 151:

    res pecuaria,

    id. Quint. 3, 12:

    rus cultissimum,

    Col. 1, 1, 1:

    terra,

    Quint. 5, 11, 24:

    fundus cultior,

    id. 8, 3, 8:

    cultiora loca,

    Curt. 7, 3, 18.—
    b.
    Subst.: culta, ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
    B.
    Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated:

    milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,

    Suet. Caes. 67:

    adulter,

    Ov. Tr. 2, 499:

    turba muliebriter culta,

    Curt. 3, 3, 14:

    sacerdos veste candidā cultus,

    Plin. 16, 44, 95, § 251:

    matrona vetitā purpurā culta,

    Suet. Ner. 32:

    filia cultior,

    Mart. 10, 98, 3:

    animi culti,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    tempora et ingenia cultiora,

    Curt. 7, 8, 11:

    Tibullus,

    Ov. Am. 1, 15, 28; cf.

    carmina,

    id. A. A. 3, 341:

    cultiores doctioresque redire,

    Gell. 19, 8, 1:

    sermone cultissimus,

    Aur. Vict. Epit. 45.— Adv.: cul-tē, elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.— Comp.:

    dicere,

    Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5:

    incubare strato lectulo,

    Val. Max. 2, 6, 8.— Sup. apparently not in use.
    2.
    cōlo, āvi, ātum, āre, v. a. [colum], to filter, strain, to clarify, purify (post-Aug.):

    ceram,

    Col. 9, 16, 1:

    mel,

    id. 12, 11, 1:

    vinum sportā palmeā,

    Pall. Febr. 27:

    sucum linteo,

    Plin. 25, 13, 103, § 164:

    thymum cribro,

    Col. 7, 8, 7:

    aliquid per linteum,

    Scrib. Comp. 271:

    ad colum,

    Veg. 2, 28, 19:

    per colum,

    Apic. 4, 2:

    aurum,

    App. Flor. p. 343, 20:

    terra colans,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    faex colata,

    id. 31, 8, 44, § 95.— Poet.:

    amnes inductis retibus,

    i. e. to spread out a fish-net, Manil. 5, 193.—Hence, cōlātus, a, um, P. a., cleansed, purified (post-class.):

    nitor (beryllorum),

    Tert. Anim. 9.—
    B.
    Trop.:

    certiora et colatiora somniari,

    Tert. Anim. 48.

    Lewis & Short latin dictionary > culta

  • 20 Muto

    1.
    mūto, āvi, ātum (arch. subj. mutassis, Plaut. Aul. 3, 6, 49; inf. pass. mutarier, id. Men. prol. 74), 1, v. a. and n. freq. [moveo].
    I.
    Prop., to move, to move away or from its place, to move to a place (rare):

    neque se luna quoquam mutat,

    does not move, does not budge, Plaut. Am. 1, 1, 117: illa tamen se Non habitu mutatve loco, does not quit her dress or her dwelling, Hor. S. 2, 7, 64:

    ne quis invitus civitate mutetur,

    be forced to leave, be driven from, Cic. Balb. 13, 30:

    hinc dum muter,

    if I can only get away from here, Ov. Tr. 5, 2, 73.—
    II.
    Transf.
    A.
    Of change in the thing spoken of itself.
    1.
    In gen.
    a.
    Act., to alter, change a thing (freq. and class.; cf.

    vario): sententiam mutare numquam,

    Cic. Mur 29, 61: ego rogatus mutavi consilium meum. id. Fam. 4, 4, 4:

    consuetudinem dicendi,

    id. Brut. 91, 314:

    mentes vestras voluntatesque,

    id. Prov. Cons. 10, 25:

    cum testamentum mutare cuperet,

    id. Clu. 11, 31: propositum. Petr. 116:

    ne haec mutet fidem,

    Plaut. Mil. 4, 1, 36: nequeo exorare [p. 1181] ut me maneat et cum illo ut mutet fidem, Ter. Phorm. 3, 2, 28:

    tabulas,

    to alter one's will, Juv. 14, 55.— Absol.:

    natura nescia mutari,

    incapable of change, Juv. 13, 240. —With ob:

    mutatum jus ob unius feneratoris libidinem,

    Liv. 8, 28, 1:

    facilem mutatu gentem,

    Tac. A. 14, 23.—With ad:

    gubernatori ad incursus tempestatum... ratio mutanda est,

    Quint. 10, 7, 3:

    ad singulas paene distinctiones vultus mutandus est,

    id. 11, 3, 47.—With Gr. acc.:

    mutata suos flumina cursus,

    Verg. E. 8, 4:

    negat quicquam ex Latinā ratione mutandum,

    Quint. 1, 5, 89.—With cum:

    cum illo fidem,

    Ter. Phorm. 3, 2, 28 supra; more freq. cum aliquā re, to change with or under the influence of a thing:

    facies locorum cum ventis simul mutatur,

    Sall. J. 78, 3:

    qui cum fortunā non animum mutāsset,

    Vell. 2, 82, 2:

    quarum uvarum vini jucunditas cum regione mutatur,

    Col. 3, 2, 16; Ambros. in Abrah. 2, 10, 68.—With in and acc.:

    bona facile mutantur in pejus,

    Quint. 1, 1, 5.—With ex:

    nisi forte non ex Graeco mutantes, etc.,

    Quint. 3, 4, 14:

    ex feminis mutari in mares,

    Plin. 7, 4, 3, § 36. —With de:

    de uxore nihil mutat,

    Ter. And. 5, 4, 46.—With ab:

    quantum mutatus ab illo Hectore,

    Verg. A. 2, 274:

    longe mutatus ab illo Sampsone, qui, etc.,

    Ambros. Spir. Sanc. 2, prol. § 13.—Non mutat, with rel.-clause, it makes no difference: nec mutat confestim, an interjecto tempore, fidem suam adstrinxerunt, Pap. Dig. 46, 1, 52, § 2. —With abl. instrum. ( poet.):

    ut silvae foliis pronos mutantur in annos,

    Hor. A. P. 60.—
    b.
    Neutr., = mutari, to alter, change:

    quantum mores mutaverint argumentum,

    Liv. 39, 51, 10:

    postquam mutabat aestus,

    Tac. A. 2, 23; 12, 20:

    annona ex ante convectā copiā nihil mutavit,

    Liv. 5, 13, 1:

    mox in superbiam mutans,

    Tac. A. 12, 29:

    adeo animi mutaverant, ut clariorem inter Romanos deditio Postumium... faceret,

    Liv. 9, 12, 3:

    tantum mutāsse fortunam, ut, etc.,

    id. 29, 3, 10; 39, 51, 10.—
    (β).
    To differ, be different:

    pastiones hiberno ac verno tempore hoc mutant,

    Varr. R. R. 2, 2, 12:

    quantum mutare a Menandro Caecilius visus est,

    Gell. 2, 23, 7.—
    (γ).
    Of style, to vary:

    an ego... poetis, et maxime tragicis concederem, ut ne omnibus locis eādem contentione uterentur, crebroque mutarent? etc.,

    Cic. Or. 31, 109.—
    2.
    In partic.
    a.
    To change the color of, to color, dye (cf.:

    inficio, imbuo): aries jam suave rubenti Murice, jam croceo mutabit vellera luto,

    Verg. E. 4, 44:

    nec lanarum colores, quibus simplex ille candor mutatus est, elui possunt,

    Quint. 1, 1, 5.—
    b.
    To change for the better, make better, to improve: placet tibi factum, Micio? Mi.:

    non, si queam mutare,

    Ter. Ad. 4, 7, 19.—
    c.
    To change for the worse; pass., of wine, to spoil, turn, etc.:

    ac, nisi mutatum, parcit defundere vinum,

    Hor. S. 2, 2, 58:

    melle mutatum (sc. balsamum),

    adulterated, Plin. 12, 25, 54, § 122.—
    B.
    Of change in its relation to other things, etc.
    1.
    In gen., to change one thing, etc., for another:

    mutatis ad celeritatem jumentis,

    Caes. B. C. 3, 11:

    vestimenta mutanti tunica ardere visa est,

    Suet. Tib. 14:

    calceos et vestimenta,

    Cic. Mil. 10, 28.—Esp. freq.: mutare vestem, to change one's dress: An. Muta vestem. Ch. Ubi mutem?... An. Eamus ad me. Ibi proximum'st ubi mutes, Ter. Eun. 3, 5, 61 sqq.:

    mutando nunc vestem, nunc tegumenta capitis,

    Liv. 22, 1, 3; Sen. Ep. 18, 2.—Esp., to put on the garb of mourning, of humility, etc.:

    pro me praesente senatus hominumque praeterea viginti millia vestem mutaverunt,

    Cic. post Red. ad Quir. 3, 8:

    non modo ut vestem mutaret, aut supplex prensaret homines, sed, etc.,

    Liv. 2, 61; 8, 37, 9; Cic. Sest. 11, 26; Hor. C. 1, 35, 23.—
    2.
    Esp.
    a.
    Mutata verba, i. e. figurative:

    mutata (verba), in quibus pro verbo proprio subicitur aliud, quod idem significet, sumptum ex re aliquā consequenti,

    Cic. Or. 27, 92.—
    b.
    Of style, to vary, alter:

    reliquum est ut dicas de conversā oratione atque mutatā,

    Cic. Part. Or. 7, 23:

    genus eloquendi... mutatum,

    id. ib. 5, 16.—
    c.
    Of one's assertion or promise:

    quod dixi semel, hau mutabo,

    will not break my word, Plaut. Bacch. 5, 2, 90.—
    d.
    Of place, to change, shift, alter:

    locum ex loco mutans (sc. typhon) rapidā vertigine,

    Plin. 2, 48, 49, § 132; cf.: quod nec injussu populi mutari finibus posset, to be removed, Liv. 5, 46, 11:

    exsules sunt, etiam si solum non mutārunt,

    i. e. gone into exile, Cic. Par. 4, 31:

    jussa pars mutare Lares et urbem Sospite cursu,

    Hor. C. Sec. 39.—
    C.
    Of common or reciprocal relations, to interchange, exchange.—With cum:

    cum amplificatione vectigalium nomen Hieronicae legis mutare,

    Cic. Verr. 2, 3, 8, § 19:

    ut vestem cum illo mutem,

    Ter. Eun. 3, 5, 24:

    ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent,

    Liv. 21, 45, 6.—With pro:

    C. Hostilio pro Etruriā Tarentum mutaverant (sonatus) provinciam, pro Tarento Capuam mutaverunt,

    Liv. 27, 35, 14:

    non debere eum incerta pro certis mutare,

    Sall. J. 83, 1:

    mutatos pro Macedonibus Romanos dominos,

    Liv. 34, 49, 6.—With abl. of that for which the exchange, etc., is made:

    quid terras alio calentes Sole mutamus (patriā),

    Hor. C. 2, 16, 19:

    victoriae possessionem incertā pace mutāsse,

    Liv. 9, 12, 2; also with abl. of that given in exchange, etc.:

    victrice patriā victam mutari,

    id. 5, 30, 3.—So esp. of trading, etc., to exchange, barter, sell, etc.:

    coepit captivos conmercari Aleos, si quem reperire possit, qui mutet suum,

    Plaut. Capt. prol. 28; cf.:

    homines captivos conmercatur, si queat Aliquem invenire, suum qui mutet filium,

    id. ib. 1, 1, 33;

    1, 2, 68: hic mutat merces surgente a sole, etc.,

    Hor. S. 1, 4, 29:

    mutandi copia,

    Sall. J. 18, 5.—With abl.:

    uvam Furtivā mutat strigili,

    Hor. S. 2, 7, 109:

    suburbanis lactens porcus aere mutandus est,

    Col. 7, 9, 4:

    caetera reponantur, vel aere mutentur,

    id. 8, 5, 4:

    aere mutandi sunt (sc. apri),

    id. 9, 1, 7:

    quamvis Milesia magno Vellera mutentur,

    Verg. G. 3, 307; so with cum and pers. with whom the exchange is made:

    eaque mutare cum mercatoribus vino advecticio,

    Sall. J. 44, 5.—With inter:

    mutare res inter se instituerant,

    Sall. J. 18, 9.—
    D.
    To forsake, abandon, leave:

    mutare, derelinquere,

    Non. p. 351, 1:

    expertum jam principem anxii mutabant,

    Tac. H. 3, 44: mihi non persuadetur... mutem meos, Lucil. ap. Non. 351, 3: mutataque sidera pondus Quaesivere suum, i. e. forsaken or abandoned by the gods, Petr. poët. 124, 264.—Hence, mūtā-tus, a, um, P. a., changed, i. e. different, successive:

    quae (facies) mutatis inducitur atque fovetur Tot medicaminibus,

    Juv. 6, 472.
    2.
    mūto, ōnis, m., = membrum virile (rare and only poet.), Lucil. ap. Porphyr. ad Hor. S. 1, 2, 68; also id. ib. Orell. (K. and H. muttonis).
    3.
    Mūto, a Roman surname, Cic. Fragm. Or. pro Fundan. p. 445 Orell.

    Lewis & Short latin dictionary > Muto

См. также в других словарях:

  • The Dress (1961 film) — The Dress Directed by Konrad Petzold Egon Günther Written by Hans Christian Andersen Egon Günther Starring Wolf Kaiser Cinematography …   Wikipedia

  • The Dress is Always Greener (That's So Raven) — Infobox television episode Title = The Dress is Always Greener Series = That s So Raven Caption = Season = 4 Episode = 19 Airdate = November 25, 2006 Production = 416 Writer = Deborah Swisher Director = Eric Dean Seaton Episode list = List of… …   Wikipedia

  • The Dress (1996 film) — De jurk Directed by Alex van Warmerdam Written by Alex van Warmerdam Release date(s) March 21, 1996 Running time …   Wikipedia

  • Trash the dress — refers to photographs that contrasts elegant clothing with an environment in which it is completely out of place. It is generally shot in the style of glossy beauty and glamour photography.Some sources claim that the trend was originally started… …   Wikipedia

  • Say yes to the dress — Título Say yes to the dress Reparto Randy Fenoli Monte Durham Lori Allen Narrado por Roger Craig Smith País de origen Estados Unidos Duración 30 minutos Idioma/s …   Wikipedia Español

  • Say Yes to the Dress — is a TLC reality series which follows events at Kleinfeld Bridal. The series shows the progress of individual sales associates, managers, and fitters at the store, along with profiling brides as they search for the perfect wedding dress. External …   Wikipedia

  • Dress code — redirects here. For the 2000 film released on video as The Dress Code, see Bruno (2000 film). Male Western dress code …   Wikipedia

  • Dress You Up — Single by Madonna …   Wikipedia

  • Dress shoe — Dress shoes on a woman (left) and a man. A dress shoe (U.S. English) is a shoe to be worn at smart casual or more formal events. A dress shoe is typically contrasted to an athletic shoe. Dress shoes are worn by many as their standard daily shoes …   Wikipedia

  • Dress of the Year — The Dress of the Year is an annual fashion award run by the Fashion Museum, Bath from 1963. Each year since 1963, the Museum has asked a fashion journalist to select a dress or outfit that best represents the most important new ideas in… …   Wikipedia

  • Dress form — Dress forms of 1893 A dress form is a three dimensional model of the torso used for fitting clothing that is being designed or sewed. When making a piece of clothing, it can be put on the dress form so one can see the fit and drape of the garment …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»